Powszechnie wiadomo o szkodliwym wpływie rafinowanego cukru na zdrowie. W wielu produktach żywnościowych, zwłaszcza tych uznawanych za dietetyczne, coraz częściej zastępuje się go sztucznymi słodzikami. Czy ta zamiana jest jednak bezpieczna dla naszego zdrowia? Okazuje się, że niekoniecznie. Słodziki, zwłaszcza te syntetyczne budzą wiele kontrowersji. Nic dziwnego, bowiem odkąd zaczęto masowo dodawać je do żywności, wzrosła jednocześnie liczba zachorowań na wiele chorób, w tym na nowotwory, cukrzycę czy otyłość.

Pomimo skutków ubocznych, słodziki syntetyczne wciąż są usilnie propagowane jako bezpieczna alternatywa dla cukru. Dodaje się je do wielu produktów, także tych dietetycznych tzw. light. Słodzi się nimi m in. napoje, przetwory mleczarskie, gumy do żucia (również niestety te dla dzieci), konfitury owocowe czy wyroby cukiernicze. Sztuczne słodziki są ponadto wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym do produkcji chociażby tabletek do ssania na gardło, witamin musujących, syropów, leków dla diabetyków itp. Za „słodzikowym” biznesem stoją ogromne zyski, więc wielkie koncerny nigdy z nich nie zrezygnują, choćby były szkodliwe dla zdrowia ludzi.

Słodziki znalazły szerokie zastosowanie w produktach dietetycznych. Pozbawione niemal kalorii, miały być doskonałą alternatywą dla osób odchudzających się oraz diabetyków. Niestety badania epidemiologiczne wskazują na to, iż słodziki pomimo, że prawie nie zawierają kalorii, zwiększają apetyt i co najgorsza sprzyjają tyciu! Jest to związane z silniejszą aktywacją ośrodka nagrody w mózgu, jak w przypadku cukru. Ponadto ich długotrwałe stosowanie prowadzi do cukrzycy. Paradoks polega na tym, że diabetycy właśnie stosują wyłącznie słodziki, by unikać spożywania cukru. Błędne koło.

Słodziki syntetyczne takie jak aspartam, acesulfam K, sacharyna, cyklaminiany podejrzewa się o działanie rakotwórcze. Niektóre słodziki stosowane z kolei w na nadmiarze (mannitol, sorbitol, laktitol) mogą wywołać biegunki. Słodziki są zwykle tanie, doskonale zastępują cukier i są praktycznie pozbawione kalorii. Czy są dla nas bezpieczne? W większości niestety nie. Choć znajda się wyjątki.

Są też słodziki uznawane za stosunkowo bezpieczne a nawet mające działanie prozdrowotne. Są to słodziki półsyntetyczne, czyli poliole (alkohole cukrowe). Jednym z nich jest ksylitol, który pozyskuje się z kory brzozy. Stąd często określa się go cukrem brzozowym. Ksylitol wykazuje działanie bakteriobójcze, wzmacniające odporność, ułatwia przyswajanie wapnia a także przeciwdziała próchnicy. Jest 40% razy mniej kaloryczny od cukru oraz ma 14-krotnie niższy indeks glikemiczny. Maltitol pozyskuje się z maltozy znajdującej się w ziarnach zbóż np. w kukurydzy.

Erytrol (Erytrytol) występuje natomiast niektórych owocach (np. w winogronach, gruszkach), a także w grzybach i owocach morza. Jest bezpiecznym słodzikiem dla diabetyków. Erytrol wzmacnia odporność i wykazuje działanie antyoksydacyjne. Sorbitol występuje naturalnie niektórych owocach (np. śliwki, gruszki, jabłka, morele). Jest często dodawany do produktów spożywczych przeznaczonych dla cukrzyków. Jednakże w nadmiernych ilościach może wywołać efekt przeczyszczający oraz wzdęcia. Żywności z sorbitolem nie powinno się podawać dzieciom poniżej 1. roku życia, gdyż może wywołać ostre biegunki.

Mannitol oprócz tego iż jest słodzikiem, znalazł zastosowanie również w medycynie jako środek podawany dożylnie w skąpomoczu i zatruciach nerek. Występuje naturalnie w oliwkach oraz w figach. Jest w 90% słodki jak cukier oraz dwa razy mniej od niego kaloryczny (2,1 kcal/g) Spożyty w nadmiarze może wywoływać biegunki, mdłości i wymioty. Laktitol z kolei pozyskuje się laktozy pochodzącej z serwatki. Słodzik ten powszechny w wielu wyrobach cukierniczych, jest uznawany za w miarę bezpieczny. W nadmiarze może jednak wywołać efekt przeczyszczający.

Na koniec chciałam wspomnieć o taumatynie, białku naturalnie występującym w owocach tropikalnej rośliny Thaumatococcus daniellii. Co ciekawe substancja ta jest ok.2,5 tys. razy słodsza od cukru, co plasuję taumatynę jako najsłodszy słodzik pochodzenia naturalnego. Taumatyna jest popularna w Japonii. W Polsce  została dopuszczona do obrotu w 1988 roku jako substancja bezpieczna dla zdrowia. Jest związkiem całkowicie trawionym przez człowieka. Odznacza się także niską kalorycznością 4 kcal/1g. Słodki smak taumatyny pojawia się  z około 15-sekundowym opóźnieniem i utrzymuje się dość długo przez około 30-60 minut. Taumatynę dodaje się ciastek, napojów, soków, lodów oraz leków.  

Podsumowując: Jeśli zależy nam na zdrowiu i szczupłej sylwetce, powinniśmy unikać sztucznych słodzików oraz wszelkich napojów dietetycznych z ich zawartością jak ognia. Najzdrowiej byłoby w ogóle nie słodzić, cukru zaś używać w minimalnych ilościach. Unikałabym szczególnie produktów dosładzanych, jak np. napoje i gumy do żucia (co najwyżej sięgać po nie od wielkiego dzwona).

Mniejszym złem będzie wybieranie napoje i żywność dosładzaną cukrem, jak syntetycznymi słodzikami typu aspartam, acesulfam K, neotam, sukralozą, cyklaminianami czy sacharyną, pod warunkiem, że zachowamy umiar w dostarczaniu cukru. Wybierzmy słodziki pochodzenia naturalnego (np. miód), półsyntetyczne (poliole), jak ksylitol albo erytrol (ksylitol i erytrol mogą być spożywane przez cukrzyków) albo pochodzenia naturalnego – taumatynę. Zainteresowanych odsyłam do wpisu czym słodzić zamiast cukru.

Helen